Proeflees-Richtlijnen
Bekijk de Proofreading Quiz and Tutorial! (dit document bestaat alleen in een Engelse versie)
Dit document is een vertaling van de Engelse Proofreading Guidelines.
Bij elk hoofdstuk is een link opgenomen naar het corresponderende hoofdstuk in die Guidelines.
De Hoofdregel
"Verander niet wat de schrijver heeft geschreven!"
Het elektronische boek zoals de lezer het uiteindelijk zal zien, mogelijk vele jaren later, moet de bedoeling van de schrijver precies weergeven. Als de schrijver woorden op een vreemde manier spelde, dan laten we die spelling staan. Als de schrijver buitensporig racistische of bevooroordeelde uitspraken deed, dan laten we die staan. Als de schrijver elk derde woord superscript maakte, of elk derde woord van een komma of voetnoot voorzag, dan houden we de superscript, komma of voetnoot. We zijn proeflezers, en geen redacteuren; wanneer iets in de tekst niet overeenkomt met de oorspronkelijke pagina-scan, dan moet je tekst zo aanpassen dat deze overeenkomt. (Zie Vergissingen van de drukker voor de manier waarop overduidelijke vergissingen van de drukker behandeld moeten worden.)
Kleine typografische geïnspireerde ingrepen in de tekst, die de betekenis van wat de schrijver schreef, niet aantasten, veranderen we wel. Bijvoorbeeld: woorden die aan het eind van een regel af werden gebroken, plakken we weer aan elkaar (Koppelteken aan het Eind van een Regel). Dit soort veranderingen helpen ons om een consistente versie van het boek te produceren. De richtlijnen voor het proeflezen die we volgen, zijn ontworpen om dit resultaat te bereiken. Lees de rest van deze Proeflees-Richtlijnen alsjeblieft zorgvuldig, met dit concept in je achterhoofd. Deze richtlijnen zijn uitsluitend bedoeld voor het proeflezen. Als proeflezer maak je de inhoud kloppend met de scan, terwijl later de formatteerders het uiterlijk kloppend maken.
Om de volgende proeflezer, de formatteerders en de Post-Processor te ondersteunen, handhaven we de regelafbrekingen. Dit helpt hen om de regels in de tekst te vergelijken met de regels in het origineel.
Samenvatting van de Richtlijnen
De Proofreading Summary (dit document bestaat alleen in een Engelse versie) is een kort printer-vriendelijk (.pdf) document van 2 pagina's, dat de voornaamste punten van deze richtlijnen samenvat en voorbeelden geeft hoe te proeflezen. Beginnende proeflezers wordt aangeraden dit document uit te printen en bij de hand te houden bij het proeflezen.
Misschien moet je een .pdf lezer downloaden en installeren. Je kunt er hier gratis één van Adobe® krijgen.
Over Dit Document
Dit document is geschreven om de proeflees-regels uit te leggen. We gebruiken deze regels om consistentie te waarborgen, aangezien het proeflezen van één enkel boek verdeeld is over vele proeflezers, die allemaal aan verschillende pagina's werken. De regels helpen ons om allemaal op dezelfde manier te proeflezen, wat het vervolgens gemakkelijker maakt voor de formatteerders en de Post-Processor die het werk aan dit e-boek zullen afmaken.
Dit document is niet bedoeld als een algemeen handboek voor het redigeren of zetten van boeken.
We hebben in dit document alles behandeld waar nieuwe gebruikers vragen over gesteld hebben. Er is een apart bestand met Richtlijnen voor het Formatteren. Een tweede groep vrijwilligers zal werken aan het formatteren van de tekst. Wanneer je in een situatie komt waar je geen aanwijzing vindt in deze richtlijnen, dan wordt het waarschijnlijk behandeld in de formatteer-ronden en wordt het daarom hier niet vermeld. Wanneer je niet zeker bent, dan kun je het best navraag doen in de Project Discussie.
Als er iets ontbreekt, of als je denkt dat iets op een andere manier behandeld zou moeten worden, of als iets vaag is, laat het ons alsjeblieft weten. Wanneer je in deze richtlijnen een onbekende term tegenkomt, dan is deze (of de engelse vertaling hiervan) te vinden in wiki jargon guide (Engels). Dit document is in ontwikkeling. Help ons bij de ontwikkeling hiervan, door veranderingen die je zou willen voorstellen, in deze discussie in het Documentation Forum te posten.
Toelichting bij een Project
Wanneer je een project selecteert om te proeflezen, wordt de Project Pagina geladen. Op deze pagina vind je een gedeelte dat "Project Comments" (Toelichting bij het Project) heet. Hier staat informatie die specifiek bedoeld is voor dat betreffende project (boek). Lees dit voor je begint met het proeflezen van pagina's! Als de Project Manager wil dat je iets op een andere manier doet, dan in deze richtlijnen staat, dan staat dat hier. Instructies in de Project Comments geven de doorslag, boven de regels in deze richtlijnen, dus volg ze alsjeblieft op. Er kunnen in de Project Comments ook instructies staan die van toepassing zijn op de formatteer-fase, deze zijn tijdens het proeflezen niet van belang. Tot slot is dit trouwens ook de plaats waar de Project Manager wel eens interessante informatie geeft over de schrijver of over het project.
Lees alsjeblieft ook de Project Discussie: Hier legt de Project Manager soms project-specifieke richtlijnen uit. Ook wordt deze discussie regelmatig gebruikt door vrijwilligers om andere vrijwilligers te wijzen op vaak terugkerende problemen in het project, en hoe deze het beste kunnen worden aangepakt. (Zie hieronder.)
Op de Project Pagina staat een link 'Images, Pages Proofread, & Differences'. Daar kun je zien hoe andere vrijwilligers veranderingen hebben aangebracht. Deze forumdiscussie bespreekt verschillende manieren om deze informatie te gebruiken.
Forum/Project Discussie
Op de Project Pagina, waar je met het proeflezen van pagina's begint, staat op de regel "Forum", een link met de naam: "Discuss this Project" (als de discussie al begonnen is), of: "Start a discussion on this Project" (als de discussie nog niet begonnen is.) Klik op deze link en je komt op een discussie in het projectenforum, speciaal voor dit project. Hier kun je vragen over dit boek stellen, hier kun je de Project Manager informeren over problemen met de tekst enz. Posten in deze Project Discussie is de aanbevolen manier om met de Project Manager en andere vrijwilligers die aan het boek werken, te communiceren.
Het Herstellen van Vergissingen op Voorgaande Pagina's
De Project Pagina bevat links naar bladzijden van dit project waar je recent aan gewerkt hebt. (Als je nog geen pagina's van dit project proefgelezen hebt, zijn er ook geen links.)
Pagina's onder óf "DONE" óf "IN PROGRESS" zijn beschikbaar om te verbeteren of om af te maken. Klik op de link van de pagina. Dus, wanneer je ontdekt dat je een vergissing op een pagina gemaakt hebt, of dat je iets onjuist gemarkeerd hebt, kun je hier op de link klikken en de pagina openen om de vergissing te herstellen.
Je kunt ook de "Images, Pages Proofread, & Differences" of "Just My Pages" link op de Project Pagina gebruiken. Deze pagina's hebben een "Edit" link naast de pagina's waar je in de huidige ronde aan gewerkt hebt en die nog verbeterd kunnen worden.
Voor gedetailleerder informatie, zie óf de Standard Proofreading Interface Help óf de Enhanced Proofreading Interface Help (deze documenten bestaan alleen in een Engelse versie), afhankelijk van welke interface je gebruikt.
Proeflezen op het Letter-Niveau:
Dubbele Aanhalingstekens
Proeflees “dubbele aanhalingstekens” als gewone ASCII " dubbele aanhalingstekens. Verander geen dubbele aanhalingstekens in enkele aanhalingstekens. Laat de aanhalingstekens staan zoals de auteur ze geschreven heeft. Zie Hoofdstuktitels voor het geval dat een dubbel aanhalingsteken aan het begin van een hoofdstuk mist.
Aanhalingstekens in andere talen: gebruik de aanhalingstekens die voor die taal gewoon zijn, Voor aanhalingstekens anders dan ", gebruiken we dezelfde tekens zoals ze in de scan voorkomen, als deze beschikbaar zijn. Het Franse equivalent, de guillemets «zoals dit», kunnen gekozen worden in de uitklapmenu's in de proofreading interface, aangezien ze deel uitmaken van de Latin-1 tekenset. Vergeet niet spaties te verwijderen tussen de aanhalingstekens en de geciteerde tekst. Als er toch spaties gewenst zijn, zullen die tijdens het post-processen worden toegevoegd. Hetzelfde geldt voor talen waar omgekeerde guillemets worden gebruikt »zoals dit«.
De lage aanhalingstekens die in sommige teksten voorkomen (in het Nederlands en Duits, en sommige andere talen) „zoals dit“ kunnen niet gekozen worden in de uitklapmenu's, aangezien ze niet in de Latin-1 tekenset voorkomen. Deze worden vaak omgezet in guillemets »zoals dit« (of «zoals dit» voor talen die de aanhalingstekens “op deze manier„ gebruiken), maar vergeet niet om de Project Comments te lezen, in het geval dat de Project Manager andere instructies heeft gegeven.
Het kan zijn dat de Project Manager in de Project Comments voor een bepaald boek instructies geeft om aanhalingstekens uit een niet-Engelse taal anders te behandelen. Let er op dat je deze instrucites niet toepast bij andere projecten.
Enkele Aanhalingstekens
Proeflees deze als gewone ASCII ' enkele aanhalingstekens (apostrof). Verander enkele aanhalingstekens niet in dubbele aanhalingstekens. Laat de aanhalingstekens staan zoals de auteur ze geschreven heeft.
Aanhalingstekens op Iedere Regel
Als in een citaat iedere tekstregel met een aanhalingsteken begint, verwijder deze dan, behalve het aanhalingsteken bij het begin van de eerste regel van het citaat. Als een citaat zoals hier meerdere alinea's omvat, dan laat je het aanhalingsteken voor de eerste regel van elke alinea staan.
Echter, in poëzie behouden we de extra aanhalingstekens waar ze in de scan ook voorkomen, omdat de regelafbrekingen niet veranderd zullen worden.
Vaak staat er pas een aanhalingsteken sluiten aan het eind van het volledige citaat; dit kan op een andere pagina zijn dan de pagina die je onder handen hebt. Laat dit zo: voeg geen aanhalingstekens toe die niet op de pagina aanwezig zijn.
Er zijn enkele taal-specifieke uitzonderingen. In het Frans bijvoorbeeld, wordt bij een gesprek binnen citaten een combinatie van verschillende interpunctie gebruikt om verschillende sprekers aan te geven. Wanneer je niet bekend bent met een bepaalde taal, lees dan de Project Comments of laat een bericht achter voor de Project Manager in de Project Discussion voor opheldering.
| Origineel: |
|---|
|
Clearly he wasn't an academic with a preface like this |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
Clearly he wasn't an academic with a preface like this |
Punten aan het Eind van een Zin
Proeflees punten aan het eind van een zin met een enkele spatie erachter.
Als er meerdere spaties achter een punt staan, hoef je die niet weg te halen, dat gebeurt automatisch tijdens het post-processen.
Interpunctie en Spaties
Het lijkt soms of er spaties voor interpunctie staan, omdat zetters in de 18e en 19e eeuw gedeeltelijke spaties voor interpunctie zoals een puntkomma of een dubbele punt gebruikten.
Over het algemeen hoort er na interpunctie wel een spatie en er vóór geen spatie te staan. Wanneer er in de tekst na interpunctie geen spatie staat, voeg deze dan toe; wanneer er een spatie voor interpunctie staat, verwijderd die dan. Doe dit zelfs bij talen als het Frans, waar normaal wel spaties voor interpunctie staan. Echter, interpunctie die normaal gesproken per twee voorkomen, zoals "aanhalingstekens", (haakjes), [blokhaken] en {accolades}, hebben een spatie voor het openingsteken; deze moeten blijven staan.
| Origineel: |
|---|
| and so it goes ; ever and ever. |
| Correct proefgelezen tekst: |
| and so it goes; ever and ever. |
Extra Spaties of Tabs Tussen Woorden
Extra spaties tussen woorden komen nogal veel voor in de output van de OCR. Je hoeft ze niet te verwijderen—dit gebeurt automatisch tijden het post-processen. Maar, extra spaties rondom interpunctie, em-dashes, aanhalingstekens enz. moeten wel verwijderd worden als ze tussen het symbool en het woord staan.
Bijvoorbeeld: in A horse ; my kingdom for a horse. moet de spatie tussen "horse" en de puntkomma verwijderd worden. Maar de twee spaties na de puntkomma mogen blijven staan, je hoeft er niet één weg te halen.
Mocht je daarnaast in de tekst tabs tegenkomen, dan moeten deze verwijderd worden.
Spaties aan het Eind van een Regel
Doe geen moeite om spaties toe te voegen aan het eind van een tekstregel; deze spaties worden automatisch verwijderd uit de tekst wanneer je de pagina bewaard. Tijdens het post-processen, wordt elke regelafbreking in de tekst omgezet in een spatie.
Liggend streepje: Koppelteken, Gedachtestreepje, Minteken
Over het algemeen zul je vier van dergelijke tekens in boeken tegenkomen:
- Liggend streepje/Koppelteken (Hyphen). Dit wordt gebruikt om woorden te koppelen
tot één woord, of om voor- of achtervoegsels aan een woord te koppelen.
Laat dit teken staan als een enkel streepje; verwijder aan weerskanten een eventueel aanwezige spatie. Er is een (zeker in het Nederlands) veel voorkomende uitzondering op deze regel, die te zien is in het tweede voorbeeld hieronder. - Liggend streepje/Minteken (En-dash). Dit streepje is net iets langer, en wordt gebruikt
voor een aaneensluitende getallenreeks, of als een rekenkundig minteken.
Laat ook dit teken staan als een enkel streepje. Of er spaties voor of achter staan, wordt bepaald door hoe het in het boek is gedaan. Er zijn meestal geen spaties in een getallenbereik, en meestal wel spaties rond rekenkundige mintekens, soms aan beide zijden, soms alleen ervoor. - Liggend streepje/Gedachtestreepje/Kastlijn (Em-dashes).
Dit dient als scheidingsteken tussen woorden—soms om iets te benadrukken,
zoals hier—of als een spreker zich verslikt in een woord——!
Proeflees deze als twee streepjes wanneer het liggende streepje zo lang is als 2-3 letters (een em-dash), en als vier streepjes wanneer het liggende streepje zo lang is als 4-5 letters (een lange em-dash). Laat geen spatie staan voor of na de streepjes, zelfs niet als er in de oorspronkelijke tekst een spatie te zien is. - Met Opzet Weggelaten of Gecensureerde Woorden of Namen.
Wanneer deze in het origineel door een streepje worden weergegeven, proeflees deze als twee streepjes of vier streepjes zoals beschreven bij Liggend streepje/Gedachtestreepje/Kastlijn (Em-dashes). Als de streepjes een woord voorstellen, dan laten we er spaties omheen staan alsof het echt een woord is. Als het een deel van een woord betreft, dan geen spaties—koppel het aan de rest van het woord.
Zie ook de richtlijnen voor Koppelteken en Streepjes aan het Eind van een Regel en aan het Eind van een Bladzijde.
Voorbeelden—Liggende streepjes:
| Origineel (boek): | Correct geformatteerde tekst: | Type |
|---|---|---|
| semi-detached | semi-detached | Koppelteken |
| three- and four-part harmony | three- and four-part harmony | Koppeltekens |
| discoveries which the Crus- aders made and brought home with |
discoveries which the Crusaders made and brought home with |
Koppelteken |
| factors which mold char- acter—environment, training and heritage, |
factors which mold character--environment, training and heritage, |
Koppelteken & Em-dash |
| See pages 21–25 | See pages 21-25 | En-dash |
| It was –14°C outside. | It was -14°C outside. | En-dash |
| X – Y = Z | X - Y = Z | En-dash |
| 2–1/2 | 2-1/2 | En-dash |
| —A plague on both your houses!—I am dead. |
--A plague on both your houses!--I am dead. |
Em-dashes |
| sensations—sweet, bitter, salt, and sour —if even all of these are simple tastes. What |
sensations--sweet, bitter, salt, and sour--if even all of these are simple tastes. What |
Em-dashes |
| senses—touch, smell, hearing, and sight— with which we are here concerned, |
senses--touch, smell, hearing, and sight--with which we are here concerned, |
Em-dashes |
| It is the east, and Juliet is the sun—! | It is the east, and Juliet is the sun--! | Em-dash |
 |
how a--a--cannon-ball goes----" | Em-dashes, Koppelteken, & Lange Em-dash |
| "Three hundred——" "years," she was going to say, but the left-hand cat interrupted her. |
"Three hundred----" "years," she was going to say, but the left-hand cat interrupted her. |
Lange Em-dash |
| As the witness Mr. —— testified, | As the witness Mr. ---- testified, | Lange Em-dash |
| As the witness Mr. S—— testified, | As the witness Mr. S---- testified, | Lange Em-dash |
| the famous detective of ——B Baker St. | the famous detective of ----B Baker St. | Lange Em-dash |
| “You —— Yankee”, she yelled. | "You ---- Yankee", she yelled. | Lange Em-dash |
| “I am not a d—d Yankee”, he replied. | "I am not a d--d Yankee", he replied. | Em-dash |
Koppelteken en Streepjes aan het Eind van een Regel
Als een regel eindigt met een afbreekstreepje, voeg dan de twee helften van het afgebroken woord samen tot één woord. Verwijder het streepje wanneer je het woord samenvoegt, tenzij het een koppelteken betreft, zoals bijvoorbeeld secretaris-generaal. Zie het hoofdstuk over liggende streepjes voor de verschillende voorbeelden. Laat het samengevoegde woord staan op de regel waar de eerste helft stond, en breek de regel na het woord af om de bestaande regel-indeling te behouden—dit maakt het gemakkelijker voor de na jou komende vrijwilligers. Als het woord gevolgd wordt door een leesteken, haal dan ook het leesteken naar de bovenste regel.
Een aantal woorden (b.v. de Engelse woorden to-day en to-morrow), die tegenwoordig geen koppelteken bevatten, hadden dat vaak wel in de oude boeken die wij onder handen hebben. Dergelijke woorden behouden hun koppelteken zoals de auteur het heeft geschreven. Als je niet zeker weet of de auteur dit woord wel of niet met koppelteken zou hebben geschreven, voeg dan het woord samen tot één woord, laat het koppelteken staan, en zet een * achter het koppelteken. Bijvoorbeeld: to-*day. Het sterretje zorgt ervoor dat er naar wordt gekeken door de Post-Processor, die alle pagina's kan bekijken, en kan bepalen hoe de auteur dit woord schreef of geschreven zou hebben.
Vergelijkbaar, wanneer een em-dash voorkomt aan het begin of einde van een tekstregel, dan moet samengevoegd worden met de andere regel zodat er rond de em-dash geen spaties of regelafbrekingen voorkomen. Wanneer echter de auteur een em-dash heeft gebruikt aan het begin of eind van een alinea of een regel poëzie, dan moet je het laten zoals het is en het niet samenvoegen met de andere regel. Zie Liggend streepje: koppelteken, gedachtestreepje, minteken voor voorbeelden.
Koppelteken en Streepjes aan het Eind van een Bladzijde
Laat bij een woordafbreking aan het eind van een bladzijde het streepje of koppelteken aan het eind van de laatste regel staan, en markeer het met een * na het streepje of koppelteken. Bijvoorbeeld:
| Origeel: |
|---|
| something Pat had already become accus- |
| Correct proefgelezen tekst: |
| something Pat had already become accus-* |
Als een bladzijde begint met het tweede deel van een woord dat op de vorige bladzijde is afgebroken, of met een em-dash, zet dan een * voor het gedeeltelijke woord of de em-dash. Dus om het bovenstaande voorbeeld te vervolgen:
| Origineel: |
|---|
| tomed to from having to do his own family |
| Correct proefgelezen tekstt: |
| *tomed to from having to do his own family |
Deze markeringen geven aan de Post-Processor een teken dat het woord moet worden samengevoegd, als de pagina's tot een e-boek worden samengevoegd. Voeg alsjeblieft niet zelf de fragmenten van de verschillende pagina's samen.
Beletselteken ofwel Ellips "…"
De richtlijnen zijn verschillend voor het Engels en voor andere talen dan het Engels (Languages Other Than English (LOTE)).
ENGELS: Een ellips moet drie puntjes hebben. Wat de spaties betreft, behandel in het midden van een zin de drie puntjes als één woord (b.v., een spatie vóór de drie puntjes en één spatie erna). Behandel bij het einde van een zin de ellips als andere interpunctie aan het einde van een zin, zonder een spatie ervoor.
Let er wel op dat er ook een afsluitend interpunctie-teken aan het eind van een zin voorkomt, zodat in het geval van een punt er totaal vier puntjes staan. Verwijder evt. extra punten, of voeg zo nodig punten toe, om het totaal op drie (of waar nodig vier) punten te brengen. Een goede aanwijzing dat je aan het eind van een zin bent is het gebruik van een hoofdletter aan het begin van het volgende woord, of de aanwezigheid van een afsluitend interpunctie-teken (b.v., een vraagteken of een uitroepteken).
LOTE: (Andere talen dan het Engels) De algemene regel is: Doe het zoals op de pagina gedrukt staat. Voeg spaties in, als er spaties voor of tussen de punten staan. Gebruik evenveel punten als in het origineel. Soms is het origineel niet helemaal duidelijk. Voeg dan [**unclear] in om de aandacht van de Post-Processor er op te vestigen. (Noot: Post-Processors dienen deze spaties te vervangen door non-breaking spaties.)
Voorbelden uit het Engels:
| Origineel: | Correct proefgelezen tekst: |
|---|---|
| That I know . . . is true. | That I know ... is true. |
| This is the end.... | This is the end.... |
| The moving finger writes; and. . . The poet surely had a pen though! |
The moving finger writes; and.... The poet surely had a pen though! |
| Wherefore art thou Romeo. . . ? | Wherefore art thou Romeo...? |
| “I went to the store, . . .” said Harry. | "I went to the store, ..." said Harry. |
| “... And I did too!” said Sally. | "... And I did too!" said Sally. |
| “Really? . . . Oh, Harry!” | "Really?... Oh, Harry!" |
Samentrekkingen
Verwijder bij het Engels extra spaties in samentrekkingen. Bijvoorbeeld: would n't dient te worden proefgelezen als wouldn't en 't is als 'tis.
Zetters behielden in de 19e eeuw vaak een spatie om aan te geven dat 'would' en 'not' oorspronkelijk afzonderlijke woorden waren. Het kan ook een bijverschijnsel van het OCR-proces zijn. In beide gevallen dient de extra spatie verwijderd te worden.
Sommige Project Managers zetten een opmerking in de Project Comments dat extra spaties in samentrekkingen niet verwijderd moeten worden, vooral wanneer het boeken betreft met straattaal, dialect of poëzie.
Breuken
Proeflees breuken als volgt: ¼ wordt 1/4 en en 2½ wordt 2-1/2. Het streepje voorkomt dat het hele getal en de breuk tijdens het post-processen bij het rewrappen van elkaar worden gescheiden. Gebruik niet de gebruikelijke breuk-symbolen, tenzij er uitdrukkelijk in de Project Comments om wordt gevraagd.
Letters met Accenten/Niet-ASCII Letters
Proeflees deze door de passende symbolen of letters met accenten te gebruiken om het overeen te laten komen met het origineel, waar mogelijk inclusief het wel of niet gebruiken van accenten. We kunnen alleen Latin-1 tekens gebruiken tijdens het proeflezen; wanneer je niet zeker bent of een letter in de Latin-1-tekenset voorkomt, controleer dat dan in de tabellen hieronder. Als je ze niet op je toetsenbord hebt, zie dan Toevoegen van Speciale Letters voor meer informatie over hoe deze tekens tijdens het proeflezen in te voegen.
Het œ teken (oe ligature) is niet beschikbaar in Latin-1, we markeren het daar om met blokhaken in man[oe]uvre, of [OE]dipus voor de hoofdletter Œ. Let op dat het æ teken (ae ligature, zoals in encyclopædia) wel Latin-1 is, dus dit teken kan direct ingevoegd worden.
Voor andere letters buiten Latin-1, zie Diakritische tekens over hoe de accenten en andere tekens boven en onder Latijnse letters worden proefgelezen. Zie de instructies van de Project Manager in de Project Comments voor letters die niet in deze richtlijnen worden behandeld.
Letters met Diakritische Tekens
In sommige projecten vind je lettertekens met speciale tekens boven of onder de letters van A tot Z. Deze heten diakritische tekens en geven een bijzondere uitspraak van de letter aan. Voor het proeflezen geven we ze in de tekst aan met speciale codes, bijvoorbeeld ă wordt [)a] voor een breve (het accent als een omgekeerd boogje) boven een a, of [a)] voor een breve onder de a. Zet er in ieder geval vierkante haken ([ ]) eromheen. In het zeldzame geval dat een diakritisch teken boven twee letters staat, zet je beide letters binnen de blokhaken.
De Post-Processor zal uiteindelijk het geheel vervangen door het symbool dat werkt in elke versie van de tekst die hij/zij produceert, zoals 7-bit ASCII, 8-bit, Unicode, html enz.
Houd in de gaten dat onze standaard Latin-1 tekenset al een aantal tekens met een diakritisch teken bevat. Gebruik dan het teken uit Latin-1 (zie hier) dat beschikbaar is vanuit de uitklapmenu's in de proofreading interface.
De tabel hieronder staat de "x" voor een letter met een diakritisch teken..
Gebruik bij het proeflezen de letter die in de tekst staat, en niet de x uit de voorbeelden.
| Symbolen voor het Proeflezen van Diakritische Tekens | |||
|---|---|---|---|
| diakritisch teken | voorbeeld | erboven | eronder |
| makron (rechte lijn) | ¯ | [=x] | [x=] |
| 2 stippen (trema, umlaut) | ¨ | [:x] | [x:] |
| 1 stip | · | [.x] | [x.] |
| accent grave | ` | [`x] | [x`] |
| accent acute (aigu) | ´ | ['x] | [x'] |
| circumflex | ˆ | [^x] | [x^] |
| caron (symbool in de vorm van een v) | ∨ | [vx] | [xv] |
| breve (symbool in de vorm van een u) | ∪ | [)x] | [x)] |
| tilde | ˜ | [~x] | [x~] |
| cedille | ¸ | [x,] | |
Niet-Latijnse Lettertekens
Sommige teksten bevatten tekst die in niet-Latijnse lettertekens is gedrukt, dus andere letters dan de Latijnse A...Z. Het kan dan gaan om Griekse, Cyrillische (dat wordt gebruikt in Russisch, Slavisch en andere talen), Hebreeuwse of Arabische letters.
Voor het Grieks moet je proberen elke letter om te zetten in de equivalente Latijnse letter(s). (Transliteration). In de proofreading interface vindt je een "Greek transliteration" hulpmiddel, waar dit heel gemakkelijk mee gaat.
Klik op de "Greek Transliterator" knop bijna onderaan de proofreading interface om het hulpmiddel te openen. In het gereedschap, klik op de Griekse letters die je ziet in het woord of de zin die je aan het omzetten bent. De bijpassende Latin-1 tekens verschijnen in de tekstbox. Als je klaar bent, knip en plak je de omgezette tekst in de bladzijde die je aan het proeflezen bent. Zet om de omgezette tekst de volgende markering: [Greek: en ]. Bijvoorbeeld: Βιβλος wordt [Greek: Biblos]. ("Boek"—erg toepasselijk bij DP!)
Als je onzeker bent over je omzetting, markeer hem dan met ** om te zorgen dat de aandacht van de volgende proeflezer of de Post-Processor er op gevestigd wordt.
Andere alfabetten, zoals Cyrillisch, Hebreeuws of Arabisch kunnen niet zo gemakkelijk worden omgezet. Verander je de niet-Latijnse letters of OCR-rotzooi van de toepassende markering: [Cyrillic: **], [Hebrew: **] of [Arabic: **]. Zorg wel dat de ** erbij staan, zodat de Post-Processor het later op kan lossen.
- Grieks: Zie de Transliterating Greek wiki-pagina (Engels), of gebruik de "Greek Transliterator" pop-up in de proofreading interface.
- Cyrillisch: Er is een standaard omzetschema voor Cyrillisch. We bevelen aan dat je dit alleen maar gebruikt als je de taal waar het om gaat, vloeiend beheerst. Markeer de tekst anders zoals boven omschreven.
- Hebreeuws en Arabisch: niet aanbevolen tenzij je de taal vloeiend beheerst. Het omzetten van deze talen stuit op grote moeilijkheden en noch Distributed Proofreaders noch Project Gutenberg heeft al een standaard methode gekozen.
Superscript
Oudere boeken gebruikten vaak samentrekkingen als afkortingen, en drukten deze dan als superscript. Proeflees deze dan door een dakje (^) in te voegen gevolgd door de 'verhoogde' tekst. Wanneer meerdere letters in superscript staan, voeg dan ook accolades { en } toe om de tekst in superscript. Bijvoorbeeld:
| Origineel: |
|---|
| Genrl Washington defeated Ld Cornwall's army. |
| Correct proefgelezen tekst: |
| Gen^{rl} Washington defeated L^d Cornwall's army. |
Wanneer het superscript een voetnoot markering voorstelt, zie dan de Voetnoten paragraaf.
De Project Manager kan in de Project Comments aangeven dat tekst in superscript anders gemarkeerd moet worden.
Subscript
In wetenschappelijke werken wordt vaak subscript gebruikt, al komt het in andere boeken niet vaak voor. Proeflees tekst in subscript door een laag streepje _ neer te zetten, en zet accolades { en } voor en na de tekst. Bijvoorbeeld:
| Origineel: |
|---|
| H2O. |
| Correct proefgelezen tekst: |
| H_{2}O. |
Grote, Versierde Hoofdletter aan het Begin van een Regel
Proeflees een grote, versierde eerste letter van een hoofdstuk, paragraaf of alinea als een gewone letter. Zie ook de paragraaf Hoofdstuktitels van de Richtlijnen voor het Proeflezen.
Woorden in Kleine Hoofdlettertjes (Klein Kapitaal)
Proeflees alsjeblieft alleen de letters in Klein Kapitaal (hoofdletters die kleiner zijn dan de standaard hoofdletters). Maak je niet druk over verandering van hoofdletter of kleine letter. Wanneer de tekst vanuit de OCR in HOOFDLETTERS, Klein Kapitaal of kleine letters staat, dan laten we het in HOOFDLETTERS, Klein Kapitaal of kleine letters staan. Een enkele keer zie je <sc> vóór het klein kapitaal en </sc> na het klein kapitaal staan: zie in dat geval Formattering.
Proeflezen op het Alinea-Niveau:
Regelafbrekingen
Laat alle regelafbrekingen staan zoals ze zijn. De volgende vrijwilligers, later in het proces, kunnen dan de regels in de tekst gemakkelijk vergelijken met de regels in het origineel. Let hier speciaal op als je woorden met een afbreekstreepje samenvoegt, of als je woorden rondom em-dashes verplaatst. Als de vorige vrijwilliger regelafbrekingen verwijderd heeft, herstel ze dan alsjeblieft, zodat ze weer zo zijn als in het origineel.
Hoofdstuktitels
Proeflees hoofdstuktitels zoals deze in het origineel voorkomen.
Een hoofdstuktitel begint vaak wat lager op de pagina dan de koptekst. Er staat geen paginanummer op dezelfde regel. Hoofdstuktitels worden vaak helemaal in hoofdletters gedrukt. Dan handhaaf je de hoofdletters.
Let op: de aanhalingstekens aan het begin van de eerste alinea ontbreken nog wel eens, óf doordat de uitgever ze er niet bij zette, óf doordat de OCR ze miste omdat de eerste letter in het origineel een extra grote hoofdletter is. Als de schrijver de alinea met dialoog begon, voeg dan de aanhalingstekens toe.
Ruimte Tussen Alinea's/Inspringingen
Zet een lege regel voor het begin van een alinea, zelfs als de alinea bovenaan een bladzijde begint. Aan het begin van een alinea hoef je niet in te springen, maar als al ingesprongen is, hoef je die spaties niet te verwijderen—dat gebeurt automatisch tijdens het post-processen.
Zie het voorbeeld bij de Sidenotes.
Koptekst en Voettekst
Verwijder alle koptekst en voettekst, maar niet de voetnoten.
De koptekst staat gewoonlijk bovenaan het origineel. Er staat vaak een paginanummer op dezelfde regel. Koptekst kan het hele boek door hetzelfde zijn. Dan is het vaak de titel van het boek en de naam van de schrijver. Of hij is per hoofdstuk hetzelfde, vaak het nummer van het hoofdstuk. Of de koptekst is op elke pagina anders, dan wordt beschreven wat er op de pagina gebeurt. Verwijder alle koptekst, inclusief het paginanummer. Extra lege regels, die niet in het origineel voorkomen, moeten verwijderd worden, behalve waar we ze tijdens het proeflezen bewust toevoegen. Lege regels aan het eind van de pagina zijn geen probleem—die worden automatisch verwijderd wanneer je de pagina bewaard.
Voettekst staat onder aan de pagina en kan een pagina-nummer of andere uitzonderlijke tekens bevatten die niet horen bij wat de auteur geschreven heeft.
De titel van een hoofdstuk (chapter header) begint in het algemeen lager op de pagina en heeft geen paginanummer op dezelfde regel. Zie het volgende deel voor een voorbeeld.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
In the United States?[*] In a railroad? In a mining company? |
Illustraties
Negeer illustraties, maar proeflees tekst bij een illustratie zoals hij gedrukt is, handhaaf regelafbrekingen. Als een bijschrift midden in een alinea terecht is gekomen, voeg dan voor en na het bijschrift lege regels in om het apart te houden van de rest van de tekst. Tekst wat een (onderdeel van een) bijschrift kan zijn, moet aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld "Zie Pagina 66" of een titel binnen de afmeting van de illustratie.
De meeste pagina's met een illustratie zonder bijschrift zullen al gemarkeerd zijn met [Blank Page]. Laat deze markering voor wat hij is.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
Martha told him that he had always been her ideal and |
| Origineel: (Illustratie midden in een alinea) |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
such study are due to Italians. Several of these instruments |
Voetnoten/Eindnoten
Proeflees voetnoten door de tekst van de voetnoot onderaan de bladzijde te laten staan, en op de plaats in de tekst, waar naar de voetnoot verwezen wordt, wordt een markering geplaatst.
In de hoofdtekst moet het teken dat de plaats van de voetnoot markeert, tussen vierkante haken gezet worden ([ and ]) en meteen naast het woord waar de voetnoot bij hoort, gezet worden[1]. Als er interpunctie naast het woord staat, dan komt het symbool dat de voetnoot markeert, meteen naast de interpunctie.[2] Zie de voorbeelden in het plaatje hieronder, en die in deze tekst. Voetnoot tekens kunnen cijfers, letters en symbolen zijn. Als voetnoten gemarkeerd zijn door een symbool of een serie bijzondere symbolen (*, †, ‡, §, enz.), dan vervangen we deze door [*] in de tekst en * bij de voetnoot zelf.
Proeflees aan het eind van de pagina de tekst van de voetnoot zoals hij gedrukt is, en handhaaf de regelafbrekingen. Zorg er wel voor, dat je dezelfde markering gebruikt voor de voetnoot, als wat er in de tekst staat waar de voetnoot naar verwijst. Gebruik alleen het teken zelf voor de markering, zonder enige haken of andere interpunctie.
Plaats elke voetnoot op een aparte regel in de volgorde zoals ze voorkomen, met een lege regel voor elke nieuwe voetnoot.
Voeg geen enkele horizontale lijn toe die de voetnoot van de normale tekst scheidt.
Eindnoten zijn voetnoten die samen aan het eind van een hoofdstuk of aan het eind van een boek staan. Ze worden op dezelfde manier proefgelezen als voetnoten. Als je ergens in de tekst een verwijzing naar een eindnoot vindt, zet er [ en ] omheen. Als je een van de pagina's met eindnoten aan het proeflezen bent, voeg dan voor elke noot een lege regel in, zodat het duidelijk is waar elke noot begint en eindigt.
Voetnoten in Tabellen moeten op de plaats blijven waar ze in het origineel staan.
| Origineel: |
|---|
|
The principal persons involved in this argument were Caesar*, former military * Gaius Julius Caesar. |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
The principal persons involved in this argument were Caesar[*], former military |
| Origineel, Poëzie met Voetnoot: |
|---|
|
Mary had a little lamb1 1 This lamb was obviously of the Hampshire breed,
well known for the pure whiteness of their wool. |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
Mary had a little lamb[1] |
Beschrijvingen naast een Alinea (Sidenotes)
Sommige boeken hebben korte beschrijvingen van de alinea naast de tekst. Deze heten sidenotes. Proeflees de tekst van de sidenote zoals hij gedrukt is, en handhaaf regelafbrekingen (behandel overigens wel de koppelteken en streepjes aan het eind van een regel). Laat een lege regel voor en na de sidenote, zodat hij apart blijft van de tekst eromheen. De OCR kan de sidenotes overal op de pagina zetten, en kan de tekst zelfs door de rest van de tekst heen zetten. Haal dan de tekst uit elkaar, zodat de tekst van de sidenote apart staat. De plaats van de sidenote op de bladzijde is niet van belang.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
|
Meerdere Kolommen
Proeflees gewone tekst die in meerdere kolommen gedrukt is, als een enkele kolom. Plaats de tekst van de linker kolom eerst, de tekst van de volgende eronder, enzovoort. Markeer niet waar de kolommen gesplitst waren, voeg ze gewoon samen. Zie het einde van het Beschrijvingen naast een Alinea voorbeeld voor een voorbeeld van meerdere kolommen.
Zie ook de hoofdstukken Indexen en Tabellen van deze Proeflees-Richtlijnen.
Tabellen
Het is de taak van de proeflezer om te zorgen dat alle informatie in de tabel correct is proefgelezen. Scheid de gegevens met spaties zoals nodig is, maar maak je geen zorgen over het precies uitlijnen hiervan. Handhaaf de regelafbrekingen (behandel overigens wel de woordafbreking aan het eind van een regel en streepjes). Negeer alle puntjes of andere interpunctie die gebruikt worden om het geheel uit te lijnen.
Voetnoten in tabellen dienen aan het eind van de tabel te worden gezet. Zie Voetnoten voor details.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
TABLE II.
Flat strips compared Copper. Copper.
with round wire 30 cm. Iron. Parallel wires 30 cm. in Iron.
in length. length.
Wire 1 mm. diameter 20 100 Wire 1 mm. diameter 20 100
STRIPS. SINGLE WIRE.
0.25 mm. thick, 2 mm.
wide ...... 15 35 0.25 mm. diameter .... 16 48
Same, 5 mm. wide .... 13 20 Two similar wires ...... 12 30
" 10 " " 11 15 Four " " 9 18
" 20 " " 10 14 Eight " " 8 10
" 40 " " 9 13 Sixteen " " 7 6
Same strip rolled up in Same, 16 wires bound
the form of wire .. 17 15 close together ..... 18 12
|
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
Agents. Objects.
{ 1st person, I, me,
{ 2d " thou, thee,
Singular { " mas. { he, him,
{ 3d " fem. { she, her,
{ it, it.
{ 1st person, we, us,
Plural { 2d " ye, or you, you,
{ 3d " they, them,
who, whom.
|
Poëzie/Epigrammen
Voeg een lege regel toe voor de start van het gedicht of epigram en een lege regel na het eind ervan, zodat de formatteerders begin en eind goed kunnen zien. Laat de regels links uitgelijnd; handhaaf de regelafbrekingen. Voeg een lege regel toe tussen de coupletten, wanneer er in het origineel een staat.
Regelnummers in poëzie moeten worden behouden.
Controleer de Project Comments voor de specifieke tekst waar je aan werkt.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
THE CHAMBERED NAUTILUS |
Regelnummers
Regelnummers komen vaak voor in poëzie-boeken, en normaal gesproken staan ze in de kantlijn op elke vijfde of tiende regel. Laat regelnummers staan, gebruik een paar spaties om ze apart te zetten van de rest van de tekst op die regel, zo dat de formatteerders ze gemakkelijk kunnen vinden. Ze zijn nuttig voor de lezers van e-boeken, aangezien poëzie niet wordt ge-rewrapt in de e-boek versie.
Losstaand Woord Onderaan een Pagina
Behandel een dergelijk woord door het woord te verwijderen, zelfs als het de tweede helft betreft van een afgebroken woord.
In sommige oudere boeken wordt met een dergelijk losstaand woord ("catchword", meestal tegen de rechter kantlijn van de pagina) aangegeven wat het eerste woord is op de volgende pagina van het boek (ook wel "incipit" genoemd). Dit werd gebruikt om de zetter te helpen de juiste achterzijde ("verso") te zetten, en om het zijn helpers gemakkelijker te maken de pagina's klaar te maken voor het binden. Ook diende het woord om te voorkomen dat de lezer meer dan één pagina tegelijk omsloeg.
Proeflezen op het Pagina-Niveau:
Lege Pagina
De meeste lege bladzijden, of bladzijden met een illustratie zonder tekst, zullen al gemarkeerd zijn met [Blank Page]. Laat deze markering zoals hij is. Als de bladzijde leeg is, en er staat ook geen [Blank Page], hoef je het ook niet toe te voegen.
Als er wel tekst is, waar de te proeflezen tekst hoort te staan, maar niet in het origineel, of als er wel tekst in het origineel staat maar geen tekst in de tekst-gedeelte, volg dan de aanwijzingen voor een Slecht Beeld/Origineel (Bad Image) of een Slechte Tekst (Bad Text).
Titelpagina aan de Voor- of Achterkant
Proeflees alle tekst precies zoals het op de pagina's gedrukt is, zoals bv. hoofdletters, kleine letters, enz., inclusief het jaar waarin het boek is uitgegeven of het jaar van het copyright.
In oudere boeken wordt de eerste letter vaak groot en bewerkt weergegeven, proeflees deze letter gewoon als de letter.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
GREEN FANCY
|
Inhoudsopgave
Proeflees de inhoudsopgave precies zoals deze in het boek gedrukt staat, hoofdletters, kleine letters enz. Paginanummers moeten behouden blijven. Wanneer er Klein Kapitaal voorkomt, zie de richtlijnen voor Klein Kapitaal.
Negeer alle punten of andere interpunctie die gebruikt zijn om de paginanummers op één lijn te krijgen. Deze worden later verwijderd.
| Origineel: |
|---|
|
| Correct proefgelezen tekst: |
|
CONTENTS
CHAPTER
PAGE |
Indexen
Je hoeft de nummers niet netjes op een rij te zetten zoals ze in het origineel staan. Je hoeft er alleen voor te zorgen dat de getallen en de interpunctie zijn zoals in de scan. Handhaaf de regelafbrekingen.
Het formatteren van indexen gebeurt later. De proeflezer moet er voor zorgen dat de tekst en de getallen kloppen.
Zie ook Meerdere Kolommen.
Toneelstukken: Namen van Spelers/Regieaanwijzingen
Behandel een verandering van spreker in een dialoog als een nieuwe alinea, met een lege regel ervoor. Behandel de naam van de spreker als een aparte alinea, wanneer deze op een aparte regel staat.
Regieaanwijzingen worden gehouden zoals ze in het origineel staan. Wanneer ze op een aparte regel staan, proeflees het dan op die manier. Staan ze aan het eind van een regel met dialoog, dan laat ze daar. Regieaanwijzingen beginnen vaak met een haakje openen [ en laten het haakje sluiten ] weg. Deze gewoonte wordt gehandhaafd; sluit de haakjes niet.
Soms, vooral in metrische toneelstukken, wordt een woord gesplitst omdat de bladzijde te smal is. Het tweede stukje van het woord staat vaak op de regel eronder of erboven, na een (, in plaats van op een eigen regel. Voeg het woord samen als bij normale koppelteken en streepjes aan het eind van een regel. Zie het voorbeeld.
Let goed op de Project Comments, de Project Manager kan een andere manier van proeflezen vragen.
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
Has not his name for nought, he will be trode upon: |
| Origineel: |
|---|
 |
| Correct proefgelezen tekst: |
|
Am. Sure you are fasting; |
Alles wat op een speciale manier aangepakt moet worden, of waar je onzeker over bent
Als je bij het proeflezen iets tegenkomt dat niet in deze richtlijnen behandeld wordt, en waarvan je wel denkt dat het op een speciale manier aangepakt moet worden, of als je niet zeker bent hoe het aan te pakken, post dan je vraag, onder vermelding van het png (pagina) nummer, in de Project Discussie.
Je moet ook een aantekening in de proefleestekst zetten, waarin je het probleem uitlegt aan de volgende proeflezer, formatteerder of de Post-Processor uitleggen wat het probleem of de vraag is. Begin je aantekening met een vierkant haakje en twee sterretjes [** en sluit hem af met een vierkant haakje ]. Dit onderscheidt je aantekening duidelijk van de tekst van de schrijver en geeft de Post-Processor een signaal om even te stoppen en zorgvuldig dit gedeelte tekst & origineel te vergelijken om een evt. probleem aan te pakken. Je kunt ook aangeven in welke ronde je werkt (bv. net voor de ]) zodat volgende vrijwilligers weten wie de aantekening heeft achtergelaten. Al het commentaar welke door een vorige vrijwilliger is toegevoegd moet blijven staan. Zie de volgende paragraaf voor meer details.
Aantekeningen/Commentaar van Eerdere Proeflezers
Alle commentaar dat gemaakt is door vrijwilligers vóór je moet blijven staan. Of je het er mee eens bent of niet kun je toevoegen, maar je mag het commentaar absoluut niet verwijderen. Als je een bron hebt gevonden die het probleem verheldert, verwijs daar dan naar, zodat de Post-Processor er ook naar kan verwijzen.
Als je stuit op een aantekening van een eerdere vrijwilliger, waar je het antwoord op weet, neem dan even de moeite om feedback te geven. Je klikt in de proofreading interface op de naam van de betreffende vrijwilliger en stuurt ze een privé boodschap (private message) waarin je uitlegt hoe de situatie aangepakt kan worden. Zoals eerder vermeld: verwijder alsjeblieft de aantekening niet.
Veel voorkomende problemen:
Formattering
In enkele gevallen is er formattering aanwezig in de tekst.
Voeg geen formattering toe of corrigeer geen formattering; de formatteerders zullen dat later doen.
Echter, wanneer het het proeflezen belemmert, dan kun je het verwijderen. De <x> knop in het
proefleesscherm verwijdert markering zoals <i> en <b> uit de geselecteerde tekst.
Enkele voorbeelden van formatteertaken zijn:
- <i>cursief</i>, <b>vet</b>, <sc>Klein Kapitaal</sc>
- Uitgespatieerde tekst
- Verandering in grootte van het lettertype
- Ruimte rond hoofdstuk- of paragraaftitels
- Extra spaties, sterretjes, of regels tussen alinea's
- Voetnoten die over meerdere pagina's verdeeld zijn
- Voetnoten gemarkeerd met symbolen
- Illustraties
- Sidenote locaties
- Opmaak van data in tabellen
- Inspringing (in poëzie of elders)
- Samenvoegen van lange regels in poëzie en indexen
Wanneer de vorige proeflezer formattering heeft toegevoegd, neem dan alsjeblieft de moeite om feedback te geven. Je klikt in de proofreading interface op de naam van de betreffende vrijwilliger en stuurt ze een privé boodschap (private message) waarin je uitlegt hoe de situatie aangepakt kan worden. Vergeet niet om het formatteren over te laten aan de Formatteer Rondes.
Veel Voorkomende Problemen met de OCR
OCR heeft gewoonlijk problemen om vergelijkbare tekens uit elkaar te houden. Enkele voorbeelden zijn:
- Het cijfer '1' (één), de kleine letter 'l' (ell), en de hoofdletter 'I'. Let op: in sommige lettertypes lijkt het cijfer een op I (zoals een kleine hoofdletter 'i').
- Het cijfer '0' (nul), en de hoofdletter 'O'.
- Streepjes & koppeltekens: Proeflees deze zorgvuldig—geOCRde tekst heeft vaak maar één afbreekstreepje voor een em-dash, terwijl het er twee moeten zijn. Zie de richtlijnen voor afgebroken woorden en voor Liggende streepjes voor uitgebreidere informatie.
- Haakjes ( ) en accolades { }.
Let hierop. Lees de context van de zin om te bepalen wat het correcte teken is. Maar pas op—vaak "corrigeert" je geest dit automatisch terwijl je aan het lezen bent.
Je merkt dit soort dingen veel eerder op als je een 'mono-spaced' lettertype zoals DP Sans Mono of Courier gebruikt.
Problemen met de OCR: Scanno's
Een ander veel voorkomend probleem van de OCR is het niet goed herkennen van tekens. We noemen deze fouten "scanno's" (zoiets als "typo's"). Deze foutieve herkenning kan leiden tot woorden die:
- op het eerste gezicht correct lijken, maar in werkelijkheid een spellingsfout bevatten.
Deze woorden kun je meestal onderscheppen door WordCheck te gebruiken. - veranderd zijn naar een ander, maar wel goed woord, dat niet overeenkomt met het origineel.
Dit kan alleen opgemerkt worden door iemand die de tekst echt leest.
In het Engels is het meest voorkomende voorbeeld van het tweede type "and" dat door de OCR wordt weergegeven als "arid". Andere voorbeelden zijn: "eve" voor "eye", "Torn" voor "Tom", "train" voor "tram". In het Nederlands wordt "elken" vaak door "eiken" weergegeven, en "mensch" door "mensen". Dit type fout is veel moeilijker om op te sporen en we hebben een speciale term ervoor: "Stealth Scanno's". We verzamelen voorbeelden van Stealth Scannos in deze discussie.
Het opmerken van scanno's is veel gemakkelijker als je een 'mono-spaced' lettertype zoals DP Sans Mono of Courier gebruikt. Om het proeflezen te helpen is het gebruik van WordCheck aanbevolen in P1 en verplicht in de andere proeflees-ronden.
Problemen met de OCR: Is die ° º echt een graden-symbool?
Er zijn drie verschillende symbolen die in het origineel heel erg veel op elkaar kunnen lijken en die de OCR software hetzelfde interpreteert (en meestal incorrect):
- Het graden symbool °: Deze moet alleen gebruikt worden om graden aan te geven (temperatuur, hoek, etc.).
- De superscript o: In eigenlijk alle andere gevallen van een verhoogde o moet deze worden gelezen worden als ^o, gebruik makend van de richtlijnen voor Superscript.
- Het mannelijke rangorde-teken (ordinal) º: Proeflees deze ook als een superscript tenzij er in de Project Comments om het speciale teken wordt gevraagd. Het kan gebruikt worden in talen zoals het Spaans en Portguees, en is het equivalent van het -th in het Engelse 4th, 5th, etc. (-ste, -de, -e in het Nederlandse 1ste, 2de, 3e). Het volgt na cijfers en heeft een vrouwelijk equivalent in de superscript a (ª).
Handgeschreven Aantekeningen in een Boek
Laat handgeschreven aantekeningen weg, behalve als de gedrukte tekst verbleekt en vervolgens overgetrokken is om de tekst beter zichtbaar te maken. Laat handgeschreven aantekeningen die door lezers e.d. in de kantlijn gezet zijn, weg.
Slecht Beeld/Origineel
Als het beeld van een origineel niet goed is (laadt niet, grotendeels onleesbaar) post dan alsjeblieft in de Project Discussie over dit slechte origineel. Klik op de "Report Bad Page" knop, waardoor de pagina in "quarantaine" gaat, in plaats van op "Return Page to Round" te klikken. Wanneer slechts een klein deel van het origineel slecht is, laat dan een aantekening achter zoals hierboven beschreven, en post dan alsjeblieft in de Project Discussie zonder de hele pagina als slecht te rapporteren.
Houd in de gaten dat sommige pagina's erg groot zijn, en dat het dan gebruikelijk is dat je browser moeite heeft om ze te laten zien, zeker als je meerdere vensters open hebt of als je een oudere computer gebruikt. Probeer, voordat je een slecht origineel meldt, in te zoomen op het origineel, enkele schermen en programma's te sluiten, of laat een bericht achter in de project discussie om te zien of iemand anders hetzelfde probleem heeft.
Verkeerd Beeld/Origineel voor de Tekst
Het is vrij gebruikelijk dat de geOCRde tekst grotendeels correct is, maar dat de eerste paar regels van de tekst ontbreken. Tik alsjeblieft gewoon de ontbrekende regels in. Als bijna alle regels in het tekstvak ontbreken, dan kun je of de hele bladzijde intikken (als je daartoe bereid bent), of gewoon op de "Report Bad Page" knop drukken om het probleem met de bladzijde te rapporteren.
Het is ook mogelijk dat alle tekst aanwezig is, maar niet in de juiste volgorde staat. Dit is een gevolg van de manier waarop de software de blokken tekst op een bladzijde leest. Kijk dan naar de tekst en verplaats alsjeblieft de blokken tot ze in de juiste volgorde staan, en ga daarna verder met proeflezen. Als er meerdere van dergelijke bladzijden zijn, kun je een notitie plaatsen in de projectdiscussie om the Projectmanager hiervan op de hoogte te brengen.
Als de afbeelding niet klopt met de gegeven tekst, plaats dan alsjeblieft een notitie over deze foute bladzijde in de projectdiscussie, en klik op "Report Bad Page", zodat deze bladzijde in quarantaine wordt geplaatst, inplaats van hem terug te zetten naar de ronde.
Eerder Gemaakte Proefleesvergissingen
Als een eerdere vrijwilliger veel vergissingen maakte, of allerlei dingen miste, neem dan alsjeblieft even de tijd om feedback te geven. Klik op de naam van de vrijwilliger in de proofreading interface en stuur hem/haar een privé boodschap, waarin je uitlegt hoe een dergelijke situatie kan worden aangepakt, zodat hij/zij dat voor een volgende keer weet.
Wees daarbij alsjeblieft aardig! Iedereen hier is een vrijwilliger en doet haar of zijn best. De bedoeling van de feedback is om te informeren over de juiste manier van proeflezen, niet om te bekritiseren. Geef een concreet voorbeeld, om te laten zien wat de vrijwilliger gedaan heeft, en wat hij/zij had moeten doen.
Als de vrijwilliger vóór je uitstekend werk verricht heeft, kun je daar ook een boodschap over sturen—in het bijzonder als de pagina extra moeilijk was.
Vergissingen van de Drukker/Spelfouten
Corrigeer alle woorden die door de OCR fout zijn geïnterpreteerd (scanno), maar verbeter geen spel- of zetfouten die in het origineel voorkomen. In veel oudere teksten werden woorden anders gespeld dan we tegenwoordig doen. We handhaven deze oude spelling, inclusief eventuele accenten.
Maak een aantekening in de tekst direct naast de drukvaut[**typo voor drukfout?]. Ben je onzeker of iets ook werkelijk fout is, doe dan navraag in de Project Discussie. Als je iets verandert, maak dan een aantekening wat je veranderd hebt: [**typo "drukvaut" verbeterd]. Zorg dat de twee sterretjes ** er staan, zodat de Post-Processor de aantekening niet over het hoofd ziet.
Feitelijke Fouten in de Tekst
Verbeter feitelijke vergissingen in het boek niet. Veel boeken die we onder handen hebben, bevatten uitspraken over feiten die we nu niet meer als juist accepteren. Laat deze uitspraken staan zoals de schrijver ze geschreven heeft. Zie Vergissingen van de Drukker/Spelfouten voor hoe een opmerking achter te laten, mocht je denken dat de gedrukte tekst niet is wat de auteur heeft bedoeld.
Omgaan met Muziek
Net als bij elk project, wanneer je een project dat muziek bevat gaat proeflezen, dien je de Project Comments te lezen en de Project Discussion te volgen. In het geval van ontbrekende specifieke instructies, dienen proeflezers vragen te stellen in de Project Discussion. Als er geen reactie is, volg dan alsjeblieft de instructies voor proeflezers zoals uiteengezet in de Music Guidelines.
Toevoegen van Speciale Letters
Als je ze niet op je toetsenbord hebt, zijn er meerdere manieren om de speciale letters in te voegen:
- De uitklapmenu's in de proofreading interface.
- Hulpprogrammaatjes inbegrepen in je besturingssysteem.
Wanneer je deze gebruikt, wees zeker om alleen Latin-1 letters in te voegen (degene opgesomd in de tabellen hieronder).
- Windows: "Speciale tekens"
Te benaderen door:
Start: Uitvoeren: charmap, ofr
Start: Bureau-accessoires: Systeemwerkset: Speciale tekens. - Macintosh: Key Caps of "Keyboard Viewer"
Voor OS 9 en lager, dit staat in het Apple Menu
Voor OS X tot en met 10.2, dit is te vinden in de map Toepassingen, Utilities
Voor OS X 10.3 en hoger, dit is te vinden in het Input Menu als "Toetsenbord viewer" - Linux: de naam en locatie varieert en hangt af van je desktop omgeving.
- Windows: "Speciale tekens"
- Een on-line programma.
- Toetscombinaties.
(Zie de tabellen hieronder voor Windows en Macintosh.) - Switch naar een toetsenbordindeling of een plek die "deadkey" accenten ondersteunt.
- Windows: Configuratiescherm (Toetsenbord, Input Locales).
- Macintosh: Input Menu (op de Menu Bar).
- Linux: Verander je toetsenbord in je X configuratie.
Voor Windows:
- Je kunt het programma Speciale Tekens gebruiken (Start: Uitvoeren: charmap) om een teken te knippen & plakken.
- De uitklapmenu's in de proofreading interface.
- Of je kunt de Alt+Numeriek Toetsenbord sneltoetsen gebruiken voor deze tekens (opgesomd hieronder).
Als je eenmaal gewend bent aan de codes, werkt dit sneller dan knippen & plakken.
Houdt de Alt-toets ingedrukt en typ de vier cijfers op je Numerieke Toetsenbord—de getallen boven de letters werken niet.
Je moet alle 4 de getallen typen, inclusief de 0 aan het begin. Houd in de gaten dat de hoofdletter van een letter 32 minder is dan de kleine letter.
Deze instructies werken voor de US-engelse toetsenbord indeling. Bij andere indelingen werken ze misschien niet.
(Printer-vriendelijke versie van deze tabel).
| Windows Sneltoetsen voor Latin-1 symbolen | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ` grave | ´ acute (aigu) | ^ circumflex | ~ tilde | ¨ umlaut | ° ring | Æ verbinding | |||||||
| à | Alt-0224 | á | Alt-0225 | â | Alt-0226 | ã | Alt-0227 | ä | Alt-0228 | å | Alt-0229 | æ | Alt-0230 |
| À | Alt-0192 | Á | Alt-0193 | Â | Alt-0194 | Ã | Alt-0195 | Ä | Alt-0196 | Å | Alt-0197 | Æ | Alt-0198 |
| è | Alt-0232 | é | Alt-0233 | ê | Alt-0234 | ë | Alt-0235 | ||||||
| È | Alt-0200 | É | Alt-0201 | Ê | Alt-0202 | Ë | Alt-0203 | ||||||
| ì | Alt-0236 | í | Alt-0237 | î | Alt-0238 | ï | Alt-0239 | ||||||
| Ì | Alt-0204 | Í | Alt-0205 | Î | Alt-0206 | Ï | Alt-0207 | / slash | |||||
| ò | Alt-0242 | ó | Alt-0243 | ô | Alt-0244 | õ | Alt-0245 | ö | Alt-0246 | ø | Alt-0248 | ||
| Ò | Alt-0210 | Ó | Alt-0211 | Ô | Alt-0212 | Õ | Alt-0213 | Ö | Alt-0214 | Ø | Alt-0216 | ||
| ù | Alt-0249 | ú | Alt-0250 | û | Alt-0251 | ü | Alt-0252 | ||||||
| Ù | Alt-0217 | Ú | Alt-0218 | Û | Alt-0219 | Ü | Alt-0220 | munteenheid | wiskunde | ||||
| ý | Alt-0253 | ñ | Alt-0241 | ÿ | Alt-0255 | ¢ | Alt-0162 | ± | Alt-0177 | ||||
| Ý | Alt-0221 | Ñ | Alt-0209 | £ | Alt-0163 | × | Alt-0215 | ||||||
| çedille | IJslands | tekens | accenten | interpunctie | ¥ | Alt-0165 | ÷ | Alt-0247 | |||||
| ç | Alt-0231 | Þ | Alt-0222 | © | Alt-0169 | ´ | Alt-0180 | ¿ | Alt-0191 | ¤ | Alt-0164 | ¬ | Alt-0172 |
| Ç | Alt-0199 | þ | Alt-0254 | ® | Alt-0174 | ¨ | Alt-0168 | ¡ | Alt-0161 | ° | Alt-0176 | ||
| superscripts | Ð | Alt-0208 | ¶ | Alt-0182 | ¯ | Alt-0175 | « | Alt-0171 | µ | Alt-0181 | |||
| ¹ | Alt-0185 * | ð | Alt-0240 | § | Alt-0167 | ¸ | Alt-0184 | » | Alt-0187 | rangorde-tekens | ¼ | Alt-0188 † | |
| ² | Alt-0178 * | sz verbinding | ¦ | Alt-0166 | · | Alt-0183 | º | Alt-0186 * | ½ | Alt-0189 † | |||
| ³ | Alt-0179 * | ß | Alt-0223 | ª | Alt-0170 * | ¾ | Alt-0190 † | ||||||
* Gebruik alsjeblieft de rangorde-tekens en superscript symbolen niet, tenzij het in de Project Comments specifiek gevraagd wordt. Volg de richtlijnen voor Superscript. (x^2, f^o, etc.)
† Gebruik alsjeblieft de symbolen voor breuken niet, tenzij het in de Project Comments specifiek gevraagd wordt. Volg de richtlijnen voor Breuken (1/2, 1/4, 3/4 enz.).
Voor de Apple Macintosh:
- Je kunt het "Key Caps" programma gebruiken.
In OS 9 & daarvoor, vind je dit programma in het Apple Menu. In OS X tot en met 10.2, vind je het in de map Toepassingen, Utilities.
Dit programma geeft je een plaatje van je toetsenbord. Drukken op shift, opt, command of combinaties van deze toetsen laat zien hoe je elk teken kunt produceren. Je kunt dit gebruiken om te zien hoe je een teken kunt produceren, of je kunt het teken hiervandaan knippen en in de proofreading interface plakken. - In Os X 10.3 en hoger, is deze functie beschikbaar vanuit het Input menu (het uitklapmenu dat vast zit aan je locale's flag icon in de menubalk. Het heet "Show Keyboard Viewer". Als het niet in je Input menu zit, of je hebt dat menu helemaal niet, kun je het openen door System Preferences te openen, het "International panel", en dan "Input menu" te kiezen. Zorg dat "Show input menu in menu bar" geselecteerd is. In de spreadsheet view, zorg dat het hokje voor "Keyboard Viewer" aangevinkt is, naast andere input locales die je gebruikt.
- De uitklapmenu's in de proofreading interface.
- Of je kunt de Apple Opt- sneltoets codes voor deze tekens gebruiken (opgesomd hieronder).
Als je eenmaal aan de codes gewend bent, gaat dit een stuk sneller dan knippen & plakken.
Houd de Opt-toets vast en typ het symbool voor het accent. Typ daarna de letter die een accent moet krijgen. Voor sommige codes hoef je alleen de Opt-toets vast te houden en het symbool te typen.
Deze instructies werken voor de US-Engelse toetsenbord indeling. Bij andere indelingen werken ze misschien niet.
Printer-vriendelijke versie van deze tabel).
| Apple Mac Sneltoetsen voor Latin-1 symbolen | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ` grave | ´ acute (aigu) | ^ circumflex | ~ tilde | ¨ umlaut | ° ring | Æ verbinding | |||||||
| à | Opt-`, a | á | Opt-e, a | â | Opt-i, a | ã | Opt-n, a | ä | Opt-u, a | å | Opt-a | æ | Opt-' |
| À | Opt-`, A | Á | Opt-e, A | Â | Opt-i, A | Ã | Opt-n, A | Ä | Opt-u, A | Å | Opt-A | Æ | Opt-" |
| è | Opt-`, e | é | Opt-e, e | ê | Opt-i, e | ë | Opt-u, e | ||||||
| È | Opt-`, E | É | Opt-e, E | Ê | Opt-i, E | Ë | Opt-u, E | ||||||
| ì | Opt-`, i | í | Opt-e, i | î | Opt-i, i | ï | Opt-u, i | ||||||
| Ì | Opt-`, I | Í | Opt-e, I | Î | Opt-i, I | Ï | Opt-u, I | / slash | |||||
| ò | Opt-`, o | ó | Opt-e, o | ô | Opt-i, o | õ | Opt-n, o | ö | Opt-u, o | ø | Opt-o | ||
| Ò | Opt-`, O | Ó | Opt-e, O | Ô | Opt-i, O | Õ | Opt-n, O | Ö | Opt-u, O | Ø | Opt-O | ||
| ù | Opt-`, u | ú | Opt-e, u | û | Opt-i, u | ü | Opt-u, u | ||||||
| Ù | Opt-`, U | Ú | Opt-e, U | Û | Opt-i, U | Ü | Opt-u, U | munteenheid | wiskunde | ||||
| ý | Opt-e, y | ñ | Opt-n, n | ÿ | Opt-u, y | ¢ | Opt-4 | ± | Shift-Opt-= | ||||
| Ý | Opt-e, Y | Ñ | Opt-n, N | £ | Opt-3 | × | (geen) ‡ | ||||||
| çedille | IJslands | tekens | accenten | interpunctie | ¥ | Opt-y | ÷ | Opt-/ | |||||
| ç | Opt-c | Þ | (geen) ‡ | © | Opt-g | ´ | Opt-E | ¿ | Opt-? | ¤ | (geen) ‡ | ¬ | Opt-l |
| Ç | Opt-C | þ | (geen) ‡ | ® | Opt-r | ¨ | Opt-U | ¡ | Opt-1 | ° | Shift-Opt-8 | ||
| superscripts | Ð | (geen) ‡ | ¶ | Opt-7 | ¯ | Shift-Opt-, | « | Opt-\ | µ | Opt-m | |||
| ¹ | (geen) *‡ | ð | (geen) ‡ | § | Opt-6 | ¸ | Opt-Z | » | Shift-Opt-\ | rangorde-tekens | ¼ | (geen) †‡ | |
| ² | (geen) *‡ | sz verbinding | ¦ | (geen) ‡ | · | Shift-Opt-9 | º | Opt-0 * | ½ | (geen) †‡ | |||
| ³ | (geen) *‡ | ß | Opt-s | ª | Opt-9 * | ¾ | (geen) †‡ | ||||||
* Gebruik alsjeblieft de rangorde-tekens en superscript symbolen niet, tenzij het in de Project Comments specifiek gevraagd wordt. Volg de richtlijnen voor Superscript. (x^2, f^o, etc.)
† Gebruik alsjeblieft de symbolen voor breuken niet, tenzij het in de Project Comments specifiek gevraagd wordt. Volg de richtlijnen voor Breuken (1/2, 1/4, 3/4 enz.).
‡ Noot: geen sneltoetsen, gebruik het uitklapmenu.
Alfabetische Index bij de Richtlijnen
| Terug naar: Distributed Proofreaders home page, DP FAQ Central page, Project Gutenberg home page. |